Ταυτότητα παράστασης

«Κουαρτέτο»
του Χάινερ Μύλλερ
Πρεμιέρα: 23 Μαρτίου

Ερμηνεύουν: Βαλμόν: Χρήστος Βασιλόπουλος, Μερτέιγ : Κερασία Σαμαρά

Σκηνοθεσία: Θανάσης Σαράντος
Μετάφραση: Ελένη Βαροπούλου
Δραματουργική ανάλυση – Κείμενα προγράμματος: Εύη Προύσαλη
Σύνθεση Μουσικής: Κωνσταντίνος Ευαγγελίδης
Σκηνικά: Θάλεια Ιστικοπούλου
Κατασκευή κοστουμιών: Μάριος Καραβασίλης
Επιμέλεια Kίνησης: Πλωτίνος Ηλιάδης
Σχεδιασμός φωτισμών: Στέβη Κουτσοθανάση
Βοηθός Σκηνοθέτη: Γιάννης Γκρέζιος
Επιμέλεια make up: Ειρήνη Γάτου
Κομμώσεις:Χαράλαμπος Παπαγεωργίου
Φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Λέπουρης
Video-trailer παράστασης: Στέφανος Κοσμίδης
Προβολή-Επικοινωνία: Βάσω Σωτηρίου-We Will

Η παράσταση επιχορηγείται από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Η παράσταση περιλαμβάνει γυμνό και είναι κατάλληλη άνω των 15 ετών.

Η Κερασία Σαμαρά ενσαρκώνει μιαν άχρονη Μαρκησία Ντε Μερτέιγ επιστρατεύοντας ακραία σωματικότητα και το εξαιρετικό μακιγιάζ «poupée» της Ειρήνης Γάτου, περούκες και ημιτελή leather και μαύρη λύκρα κοστούμια που τη βοηθούν να «βγει» από το πλαίσιο μιας «εποχής» και να απλώσει τις αδηφάγες ορέξεις, τη δολιότητα και τη ρητορική της δεινότητα σε μονοπάτια ασύλληπτα.

Ένα μπουντουάρ παραμένει πάντα στημένο επί σκηνής, για να υπηρετήσει τις αλλεπάλληλες μεταμφιέσεις και μετακινήσεις της ως Βαλμόν και ως Σολάνζ, χωρίς κατ’ουσίαν να καταργεί την ταυτότητα της γαλλίδας ευγενούς που επιδίδεται στην κενόδοξη μάχη της με τον χρόνο («Το μαρτύριο να ζεις και να μην είσαι Θεός», παραπονιέται η Μαρκησία).

Ο Χρήστος Βασιλόπουλος στον ρόλο του Κόμητα Βαλμόν, ακολουθώντας τις κινησιολογικές υποδείξεις του Πλωτίνου Ηλιάδη, κινείται επίσης στα όρια μιας «εκδοράς» του ιστορικού χρόνου.

Η διαφθορά και η απελπισμένη ηδυπάθεια συνυπάρχουν, στη φιγούρα της, με τον εύθραυστο χαρακτήρα της ερωτικής της δοκιμασίας, με τη ζήλεια και με την αναπόφευκτη φθορά της ηλικίας. Το δαιμονικό στοιχείο μπορεί να βαδίζει παράλληλα με τον χειριστικό ρόλο της σε ένα πλέγμα που φτάνει ως τον φόνο, εφόσον το υπαρξιακό της κενό υλοποιείται ως ταξική συμπεριφορά επιβολής και βιασμού των αδυνάμων. Η απουσία αυτοπροσδιορισμού του φύλου της εξισορροπείται, στο έργο του Müller, από τη διαφθορά: η Ιστορία «έγραψε» στο προφίλ της Μαρκησίας ντε Μερτέιγ όλα τα κατηγορήματα του Διαφωτισμού που ποτέ δεν τηρήθηκαν.

Ο Χρήστος Βασιλόπουλος στον ρόλο του Κόμητα Βαλμόν, ακολουθώντας τις κινησιολογικές υποδείξεις του Πλωτίνου Ηλιάδη, κινείται επίσης στα όρια μιας «εκδοράς» του ιστορικού χρόνου. Βαθύτατα ριζωμένη θεωρία machismo επιτρέπει ακόμη και στην εκθηλυσμένη εκδοχή του Βαλμόν να είναι φαλλική ως σύλληψη.

Η διαδοχική του μεταμφίεση σε κλόουν (τύπου κινηματογραφικού Joker), σε γυμνό αντικείμενο σαδομαζοχιστικού σεξ και σε ηδυπαθή κυρία Τουρβέλ είναι συγκλονιστική, τολμηρή, πολύ καλοδουλεμένη. Ως αντίστιξη στο προφίλ του επιβήτορα/γυναικοκατακτητή, η drag εμφάνισή του φέρει δυνάμει όλα τα μεταμορφωσιγενή χαρακτηριστικά της «μετάβασης» από έναν παλιό κόσμο στερεοτυπικών συλλήψεων του ερωτισμού σ’ αυτόν τον απόλυτα εγκαταλελειμμένο, κενό νοήματος χώρο σαγήνης και αυτοκαταστροφής όπου θα κινηθεί ο θλιμμένος Βαλμόν, υποτασσόμενος στις διαταγές της dominatrix Μαρκησίας.

Έρχεται κι αυτός, χλευαστικά, σαν «κομμάτι του παρελθόντος» (όπως εύστοχα είχε παρατηρήσει η θεατρολόγος και μεταφράστρια Ελένη Βαροπούλου), ώστε να επιδοθεί σε μια σειρά σεξουαλικών παραβάσεων και βρομιάς, μεθοδεύσεων αδιανόητης πανουργίας, σε μια φλεγόμενη κατάργηση κάθε ορίου ηθικής.

Το σκηνικό

Καλαίσθητο, ζοφερό σκηνικό της Θάλειας Ιστικοπούλου που διακρίνεται για την αφαίρεση και τη σκοτεινότητά του, εξαιρετικά κοστούμια του Μάριου Καραβασίλη, σε μια σκηνική σύνθεση που επιτρέπει στους δύο πρωταγωνιστές να εκδιπλώσουν απίστευτες ερμηνευτικές δυνατότητες. Δεν ενθουσιάστηκα με τις μουσικές επιλογές της παράστασης, ούτε με τη μέτρια χορογραφία του αργεντίνικου τανγκό.

Με μαύρο χιούμορ, κυνισμό και αίσθηση ερείπωσης και ολοκληρωτικής χειραγώγησης εκ μέρους της Μαρκησίας και πλήρους παράδοσης στο σεξ, ο Βαλμόν του κύριου Σαράντου έρχεται να υπογραμμίσει τη σωματικότητα της αρχικής σύλληψης αυτού του χαρακτήρα.

Oι χρωματικές εναλλαγές σε φωτισμούς tableaux vivants της Στέβης Κουτσοθανάση υπογραμμίζουν την ηδονοβλεπτική εικονοποιία που ο συγγραφέας επιδιώκει να υπονομεύσει, τόσο σε επίπεδο λίμπιντο όσο και σε επίπεδο κοινωνικού σαρκασμού και στηλίτευσης της αδικίας και της ανισότητας. Το έργο, από τη φύση του επαναστατικό, δυναμιτίζει κάθε στερεότυπη αντίληψη περί ερωτικής αξιοπρέπειας, διανοίγοντας το έδαφος για ολοκληρωτική καταστροφή των σχέσεων και των θεσμών.

Με μαύρο χιούμορ, κυνισμό και αίσθηση ερείπωσης και ολοκληρωτικής χειραγώγησης εκ μέρους της Μαρκησίας και πλήρους παράδοσης στο σεξ, ο Βαλμόν του κύριου Σαράντου έρχεται να υπογραμμίσει τη σωματικότητα της αρχικής σύλληψης αυτού του χαρακτήρα, όπως και την αδυνατότητα επιβίωσής του.Mια παράσταση αισθησιακή, τολμηρή, ακριβόλογη, μια σπάνια προσέγγιση του κειμένου του Müller.

https://bookpress.gr/politismos/theatro-xoros/19904-kouarteto-tou-xainer-miler-se-skinothesia-thanasi-sarantou-sto-apo-mixanis-theatro-kritiki-mia-parastasi-tolmiri-kai-aisthisiaki

 

Είδαμε το «Κουαρτέτο» του Θανάση Σαράντου

ZEITGEIST.GR

Γράφει ο Χαράλαμπος Νικόπουλος

Σχόλια και εντυπώσεις από το απαιτητικό ανέβασμα του εμβληματικού έργου του Χάινερ Μύλλερ στο Θέατρο Από Μηχανής, το οποίο ευτυχεί στα χέρια του καλού Έλληνα σκηνοθέτη.

Ο Ανατολικογερμανός θεατρικός συγγραφέας Χάινερ Μύλλερ (1929 – 1995), όπως θα λέγαμε μέχρι τα τέλη του 20ου αιώνα, θεωρείται ως ένας από πιο σημαντικούς συγγραφείς του αιώνα που πέρασε και όχι τυχαία θεωρείται ως ένας γνήσιος απόγονος του Μπρεχτ. Βερολινέζος μαρξιστής αντικομουνιστής, που έζησε στο ασφυκτικό περιβάλλον της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας, ενώ η αγαπημένη του σύζυγος αυτοκτόνησε, πριν αναγνωριστεί στα τελευταία χρόνια της ζωής του και μετά την πτώση του καθεστώτος, βλέπει με κριτική ματιά τους αρχαίους μύθους, διασκευάζει έργα και τα μεταγράφει μέσα από την πολυπρισματική του διάνοια.

Έτσι κάνει και εδώ: Ο Χάινερ Μύλλερ εμπνέεται από τη Μερτέιγ και τον Βαλμόν, τα δύο πρόσωπα του περίφημου επιστολογραφικού μυθιστορήματος του Λακλό «Επικίνδυνες Σχέσεις» (1781) και δημιουργεί ένα σαγηνευτικά σατανικό ζευγάρι, το οποίο απορρίπτει κάθε κοινωνικό κανόνα και ηθική. Οι ήρωές του είναι ταυτόχρονα θύτες και θύματα σε ένα ανελέητο παιχνίδι σεξ και εξουσίας. (Παρεμπιπτόντως, οι «Επικίνδυνες Σχέσεις» του Λακλό έχουν γίνει και μια υπέροχη ταινία από τον Στίβεν Φρίαρς (1988) με τη Γκλεν Γκλόουζ, τον Τζον Μάλκοβιτς, τη Μισέλ Φάιφερ, τον Κιάνου Ριβς και την Ούμα Θέρμαν). Το γοητευτικό κείμενο του Μύλλερ είναι συγκλονιστικό. Κάθε ατάκα του βιώνεται ως ένα quote που μπορεί να σε οδηγήσει στη ζωή, αλλά και μια φράση που υπονοεί πολλά περισσότερα από μερικές λέξεις βαλμένες στη σωστή σειρά. Ένα κείμενο που χρήζει διαβάσματος, ερμηνείας και ανάλυσης και που θίγει τόσα θέματα που ουσιαστικά παραμένει ανεξάντλητο. «Κάθε λέξη ανοίγει μια πληγή, κάθε χαμόγελο αποκαλύπτει κι έναν κυνόδοντα».

Σε αυτήν την πρόκληση, ο Θανάσης Σαράντος τα καταφέρνει. Βοηθούμενος από την Εύη Προύσαλη (Δραματουργική Ανάλυση) που φαίνεται να διατηρεί εξαιρετική σχέση με το έργο του Μύλλερ, δημιουργεί μια παράσταση όπου καμία στιγμή δεν φαίνεται άσκοπη, καμία ανάσα δεν πάει χαμένη. Οι σεξουαλικές διαστάσεις του έργου, οι φιλοσοφικές πτυχές του, η κριτική απέναντι στους εγκαθιδρυμένους ιδεολογικούς μηχανισμούς ξεπροβάλλουν ακέραιοι και κατεβαίνουν στην πλατεία και τους θεατές, σε έναν καταιγισμό λόγου και πράξης.

Οι ερμηνείες του ντουέτου που στην πορεία γίνεται κουαρτέτο (εδώ εντοπίζεται η αρχική παρέμβαση του Μύλλερ) είναι εντυπωσιακές. Οι δύο πρωταγωνιστές τσαλακώνονται, απογυμνώνονται (η παράσταση περιλαμβάνει γυμνό και είναι κατάλληλη άνω των 15 ετών) και μπαίνουν στο πετσί του κάθε ρόλου, μέσα από μια σκηνοθετική ματιά που με οξύτητα φωτίζει τα σκοτάδια της ύπαρξής τους ενώ ταυτόχρονα αποθεώνει την (κοπιαστική) σωματική τους ερμηνεία, σε ένα -σχεδόν χορευτικό- κρεσέντο. Ο Χρήστος Βασιλόπουλος φανερώνει μια τεράστια υποκριτική γκάμα τόσο ως υποκόμης Βαλμόν όσο και ως θεοσεβούμενη σύζυγος Τουρβέλ. Η Κερασία Σαμαρά σκιαγραφεί την πανούργα και διαστροφική Μερτέιγ με ματαιοδοξία και κυνισμό. Υποδύεται επίσης τον υποκόμη Βαλμόν με μια τοξική αρρενωπότητα που θα ζήλευε και ο ίδιος, αλλά και την παρθένα ανιψιά Σολάνζ με λολίτειο νάζι. Οι ρόλοι εναλλάσσονται, το μαύρο χιούμορ και ο σαρκασμός συμπληρώνονται από έναν αδυσώπητο πεσιμισμό και μια ατελείωτη παρακμή της ανθρώπινης φύσης, που φτάνει ως τον εύσχημο κανιβαλισμό. Το τέλος συγκλονιστικό. Το σεξ, ένα μέσο για να απαλύνεις τη φρίκη της μνήμης, την αίσθηση της παροδικότητας, τα τραύματα, αλλά κυρίως την αναπότρεπτη θνητότητα, δεν αρκεί.

Το «Κουαρτέτο» του Θανάση Σαράντου είναι μια μαύρη φάρσα για την αλλοτρίωση, μια τραγική κωμωδία που σκιαγραφεί με χιούμορ και σαρκασμό την πτώση και την αυτοκαταστροφή των δυτικών κοινωνιών καθώς και την παρακμή του αστικού πολιτισμού. Μια ολοκληρωμένη παράσταση – εμπειρία που βιώνεται πολλαπλώς και για αυτό αξίζει να τη δει κάποιος…

https://zeitgeist.gr/2024/04/15/eidame-to-kouarteto-tou-thanasi-sarantou/

Άποψη για το «Κουαρτέτο» του Χάινερ Μύλλερ σε σκηνοθεσία Θανάση Σαράντου, στο «Από Μηχανής» θέατρο

Από τη Ζωή Τόλη, 26 Μαρτίου, 2024

Το «Κουαρτέτο» του σπουδαίου Γερμανού θεατρικού συγγραφέα Χάινερ Μύλλερ, είναι μία φάρσα με ιλαροτραγική ύφανση, εμπνευσμένη από το επιστολογραφικό μυθιστόρημα «Les liaisons dansereuses», του Πιέρ Σοντερλό ντε Λακλό, δημοσιευμένο το έτος 1782, με τίτλο στα ελληνικά «Επικίνδυνες σχέσεις».

Τα πρόσωπα που επηρεάζουν τον Μύλλερ είναι η Μερτέιγ και ο Βαλμόν και πάνω στην ιστορία αυτών δημιουργεί το «Κουαρτέτο». Στο έργο αναφέρονται και δύο άλλα πρόσωπα, η ανηψιά της μαρκησίας Μερτέιγ και η κυρία Προέδρου.

Σκηνοθεσία:
Ο βραβευμένος σκηνοθέτης Θανάσης Σαράντος βασιζόμενος στη μετάφραση της Ελένης Βαροπούλου και τη δραματουργική ανάλυση της Εύης Προύσαλη, δίνει πνοή στο περιεχόμενο ενός συγγράμματος πολυσύνθετου, με δυστοπικό χαρακτήρα και ωμή γλώσσα, αλλά με ποιητικό ύφος.

Το έργο αφορά στις σχέσεις των ανθρώπων και στηλιτεύει την παρακμή που ορίζει την πολιτισμική ταυτότητα των κοινωνιών του δυτικού κόσμου. Ο σκηνοθέτης τοποθετεί τους πρωταγωνιστές σε μία συνθήκη άγρια, άδεια από την αίσθηση του ανθρωπισμού, με μόνο κριτήριο για την επιβίωσή τους, την άκρατη φιλοδοξία και τον αβυσσαλέο ερωτικό πόθο.

Στο παγερό και ρημαγμένο τοπίο της δράσης τα άτομα αποστεωμένα εντελώς από αισθήματα και ηθική, μπαίνουν σε ένα παιχνίδι επιβολής, μέσα από την πειθώ και την αχαλίνωτη σεξουαλική πράξη, υποδυόμενα ρόλους, αλλάζοντας ταυτότητα και φύλο.

Σε αυτό το σκληρό παιχνίδι δεν ξεχωρίζει ο θύτης από το θύμα, αντιθέτως και οι δυο «δράστες» είναι εναλλακτικά και θύτες και θύματα, σε ένα σύμπαν όπου συγκρούονται χωρίς αύριο το μοτίβο του εξαναγκασμού και της υποταγής. Η απογνωσιακή τους κατάσταση να ανακαλύψουν την ουσία της ζωής, περιφρονώντας το θάνατο που τόσο πολύ φοβούνται, γίνονται τελικά μαριονέτες σε ατελέσφορο αγώνα, καθώς έχουν όλα καταρρεύσει μέσα τους, αφού το «όπλο» τους, η λαγνεία του έρωτα και η επιθυμία του δεσποτισμού, τους εξοντώνει.

Το δραματουργικό βάθος του εγχειρήματος, θεμελιώνεται, από το σκηνοθέτη δυναμικά πάνω στο εκρηκτικό δίπολο ζωή – θάνατος, με τις ανάλογες συνημμένες συνέπειες.

Το κοινό και ανελέητο πάθος των Μερτέιγ και Βαλμόν που το είχαν αναγάγει σε ύψιστη αξία ζωής, είναι αυτό που εν τέλει τους αφανίζει. Το σκεπτικό της σκηνικής οργάνωσης, από το Θανάση Σαράντο, με τη βοήθεια των φωτοσκιάσεων, μεταφέρει ατόφιο τον προβληματισμό του θεματικού πυρήνα, με απότοκο αυτή η ενέργεια να ακουμπάει το θεατή, εξασφαλίζοντας την ποθητή μέθεξη.

Λόγος, έκφραση και κίνηση στηρίζουν την αφήγηση, προσδίδοντας με ακρίβεια τη δραματικότητα, το σαρκασμό και τη «σκοτεινιά» της φάρσας. Το υποψιασμένο κοινό απολαμβάνει μια θεατρική εμπειρία με ένταση, ρυθμό, διεγερτικές εικόνες, πολύχρωμα συναισθήματα, πάθος και ανθηρό σουρεάλ αέρα, με το ιδανικό του ανθρωπισμού, να παραμένει πάντοτε το αδιάλειπτο ζητούμενο και αιώνια αδήριτη ανάγκη.

Εν κατακλείδι η σκηνοθετική γεωμετρία της παράστασης μπορεί άνετα να χαρακτηριστεί ευφάνταστη και ευφυής, αφού σκεφτούμε τόσο το πνευματώδες όσο και τη δυσκολία του εξαιρετικού κειμένου, με την υφέρπουσα επαναστατική διάσταση που σπάει κόκκαλα.

Ερμηνείες:

Μερτέιγ είναι η καταπληκτική Κερασία Σαμαρά. Άμεση, μεστή, διεισδυτική, πηγαία. Μία περσόνα με τη στόφα της υποκριτικής δεινότητας, αλωνίζει στη σκηνή, με δύναμη, αυθεντικότητα και ευθυβολία.

Ο Χρήστος Βασιλόπουλος ως Βαλμόν επιδέξιος, χυμώδης, με σκηνικό εύρος, καυστικός όπου χρειάζεται, πληθωρικός, αληθινός, ευέλικτος, με ικανοποιητική σκηνική παρουσία.
Η καλλιτεχνική συνεύρεση των δύο ταλαντούχων ηθοποιών θεωρείται επιτυχής, ισορροπημένη, αφοπλιστική και αυτό φαίνεται καθαρά, σε όλη τη διάρκεια της θεατρικής πράξης. Η αναλυτική τους ικανότητα έχει θετικό πρόσημο αναφορικά με την ψυχογραφία των σύνθετων χαρακτήρων που ενσαρκώνουν.

Συντελεστές:

Ρέουσα μετάφραση Ελένη Βαροπούλου, καίρια δραματουργική ανάλυση / κείμενα προγράμματος Εύη Προύσαλη, υποβλητικά σκηνικά Θάλεια Ιστικοπούλου, κατασκευή, ταιριαστών με το θέμα, εντυπωσιακών κοστουμιών Μάριος Καραβασίλης, ορμητική κίνηση Πλωτίνος Ηλιάδης, σωστά φώτα Στέβη Κουτσοθανάση, έντονη, εναρμονισμένη μουσική Κωνσταντίνος Ευαγγελίδης και παραγωγή ΗΘΙΚΟΝ ΑΚΜΑΙΟΤΑΤΟΝ.
Όλη η ομάδα εργάστηκε με αφοσίωση.

Συμπέρασμα:

Το «Κουαρτέτο», του Χάινερ Μύλλερ, σε σκηνοθεσία του Θανάση Σαράντου, με τους Κερασία Σαμαρά και Χρήστο Βασιλόπουλο, αφήνει το δικό της αποτύπωμα στην τρέχουσα θεατρική περίοδο, ως μία συγκροτημένη θεατρική παράσταση, με τα μηνύματά της να επιβεβαιώνουν τις προσδοκίες όλων των συντελεστών της.

https://www.enetpress.gr/%CE%AC%CF%80%CE%BF%CF%88%CE%B7-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%BF-%CE%BA%CE%BF%CF%85%CE%B1%CF%81%CF%84%CE%AD%CF%84%CE%BF-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%87%CE%AC%CE%B9%CE%BD%CE%B5%CF%81-%CE%BC%CF%8D1/